TBMM'nin Açılması

Türkiye büyük millet meclisinin açılması

(23 Nisan 1920)

BÜYÜK MİLLET MECLİSİ'NİN AÇILMASI (23 NİSAN 1920) Mustafa Kemal Paşa, İstanbul'un işgali üzerine derhal bir Kurucular Meclisi (Meclis-i Müessisan) toplamayı tasarlamış, bu konuda komutanlarla telgraf başında iki gün kadar süren görüşmeler yapmıştı. Meclisin basılıp dağıtılmasından sonra da bir gün bile kaybetmemiş, 19 Mart 1920 tarihli bir genelgeyle Ankara'da olaganüstü yetkilere sahip bir Meclisin toplanacağını duyurmuştu. Yaptığı görüşmeler sırasında kurucular deyiminin kullanılmaması yönünde uyarılar aldığından onun yerine selâhiyet-i fevkalâdeyi haiz (olağanüstü yetkilere sahip) bir meclis ifadesini kullanmıştı. Genelgede, dağılmış olan mebuslardan Ankara'ya gelebilecek olanların da meclise katılmaları, her sancaktan beş üyenin seçilmesi ve siçimlerin meclis çoğunluğunun on beş gün içinde Ankara'da toplanabilecek şekilde yapılmasını istemişti. Bu çağrı üzerine bazı yerlerdeki mülkî amirlerin tutumundan kaynraklanan tereddüt ve engellemeler dışında, seçimler her tarafta sürat ve ciddiyet içinde yapıldı. TBMM 23 Nisan 1920 günü Ankara'da en yaşlı üye Sinop Mebusu Şerif Bey'in başkanlığında açıldı. İtilaf devletelrinin Türkiye'yi paylaşarak sömürgeleştirmeye çalıştığı, Yunan Ordusu'nun Batı Anadolu'nun işgaline giriştiği, ülkedeki kışkırtılmış Rum ve Ermeni azınlığın ihanet faaliyetlerini yoğunlaştırdığı ve nihayet padişahın meclisi feshederek ülkeyi ve milleti Damat Ferit Hükümeti'ne teslim ettiği bir sırada böyle bir meclisin açılabilmesi büyük önem taşıyordu. TBMM'nın açılabilmesi kuşkusuz pek çok insanın ortak çabaları sonucunda gerçekleşmişti. Mebus seçildikten sonra Ankara yoluculuğuna çıkan mebuslar arasında eşkiya pususuna düşüp şehit edilenlere, Ankara'ya kadar gidebilecek paraları olmadığı için Müdafaa-i Hukuk Cemiyetlerinden borç para almak zorunda kalan mebuslara rastlandı. Ancak kabul etmek gerekir ki, TBMM Mustafa Kemal Paşa'nın eseriydi. Birinci TBMM'nin üye sayısı hakkında 300-437 arasında değişen rakamlar ileri sürülmüştür. Bu durum meclisin gerek yeni seçilen gerekse dağıtılan